Creatief denken

Een vaak terugkerend kenmerk van hoogbegaafdheid is het vermogen tot creatief en origineel denken. Ze kunnen vaak buiten de gebaande paden denken, nieuwe mogelijkheden zien waar anderen dat misschien niet doen  en hierdoor innovatieve oplossingen bedenken. 

Voor het hoogbegaafde brein is het vaak moeilijker om geen verbanden te zien dan wel. Het is bijna een automatisme om alle mogelijke relaties te onderzoeken. Deze verbanden zijn er al, klaar om ontdekt te worden. Wat voor de meeste mensen ongerelateerde concepten lijken, zijn voor de hoogbegaafde gewoon nog niet ontdekte relaties. Veel mensen ervaren afgebakende concepten als overzichtelijk, wat een duidelijke structuur geeft aan het leven. Dit creëert een gevoel van veiligheid en controle.

Voor een hoogbegaafde kan deze structuur echter verstikkend werken, omdat opgelegde systemen onnatuurlijk aanvoelen. Dit druist in tegen de aard van het steeds onderzoekende hoogbegaafde brein. Zelfs als je probeert mee te gaan in de geordende wereld, weet je diep van binnen dat het niet klopt.

Dit kan ook een bron van conflicten zijn. De natuurlijke neiging om gangbare systemen in vraag te stellen, wordt immers niet altijd gewaardeerd. De hoogbegaafde ziet op systeemniveau kansen en wil vervolgens veranderingen doorvoeren, in de veronderstelling dat anderen zullen volgen. Dit leidt echter vaak tot een verlies van overzicht en controle, wat als bedreigend kan worden ervaren. Dat vormt een aanzienlijke uitdaging voor veel hoogbegaafden. Traditionele leer- en werkomgevingen bevatten immers vaak rigide structuren en regels die om verandering schreeuwen.

Creativiteit kan zich in verschillende vormen presenteren. Vaak wordt het verschil tussen Mozart en Beethoven als voorbeeld gebruikt om te illustreren hoe creativiteit op verschillende manieren kan ontstaan. Mozart wordt gezien als de belichaming van natuurlijke, moeiteloze genialiteit. Zijn muziek vloeide als het ware moeiteloos uit hem, en zijn vermogen om complexe muziek intuïtief te begrijpen en creëren was ongeëvenaard. Hij kon muzikaal materiaal onthouden en variëren zonder het op papier te zetten, wat vaak leidde tot spontane creaties. Beethoven daarentegen was een doorzetter, die traag maar gestaag zijn stukken ontwierp en zijn werken voortdurend verfijnde tot de meesterwerken die we nu kennen. Beethoven besteedde veel tijd aan het herzien en perfectioneren van zijn composities. Zijn schetsboeken laten zien hoe hij ideeën ontwikkelde en verfijnde door talloze versies en verbeteringen. 

Je zou kunnen denken dat Mozart minder moeite moest doen, maar dat klopt niet. Mozart werkte vaak onzichtbaar, met veel van zijn proces dat zich in zijn hoofd afspeelde. Bij Beethoven was het creatieve proces duidelijker zichtbaar; hij schreef alles op en bleef zijn partituren aanpassen.

Het is intrigerend om te zien hoe genialiteit en creativiteit op totaal verschillende manieren tot resultaten kunnen leiden. Voor hoogbegaafden is het vaak een uitdaging om anderen op de hoogte te houden van hun interne processen.

Niets gaat vanzelf, ook niet voor een hoogbegaafde. Maar juist die unieke kijk op de wereld en het vermogen om problemen vanuit nieuwe hoeken te benaderen, bieden een bron van inspiratie en vooruitgang. De wereld kan altijd wat extra visie en creativiteit gebruiken!